Nuôi ba ba đã góp phần xóa đói giảm nghèo, đưa nhiều nông dân trở thành tỷ phú. Tuy nhiên, hiện ngành nuôi mới chỉ phát triển mạnh ở một số vùng như Hải Dương, Bình Dương, Vĩnh Long… chưa đồng bộ, nhất là về nguồn giống và nguồn thương phẩm. Vì vậy, nghề này phát triển chưa tương xứng với tiềm năng và nhu cầu của thị trường. Bài viết về cách nuôi ba ba dưới đây sẽ là những thông tin vô cùng quan trọng giúp bà con chăn nuôi ba ba hiệu quả.
Nuôi con ba ba – mô hình làm giàu mới giúp nông dân thu tiền tỷ mỗi năm
Nuôi trồng baba là một hướng phát triển mới, mang lại hiệu quả kinh tế cao cho nước ta, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giải quyết việc làm, nâng cao đời sống người dân. Ngoài cá, tôm… Trong những năm gần đây, nghề nuôi ba ba đã có những bước phát triển vượt bậc và bước đầu đã có những đóng góp tích cực vào thu nhập kinh tế quốc dân. Đặc biệt:
- Giá ba ba gai có giá 2-300.000 đồng/con
- Giá thịt ba chỉ 400 – 600.000 đồng/con
- Giá hươu ba ba 800.000-100.000 đồng/con, giá thịt khoảng 1,8-370.000 đồng/con.
Tuy thu nhập cao nhưng không có kỹ thuật chăn nuôi tốt thì rủi ro cũng lớn. Vì vậy, mọi người nên học cách nuôi bố một cách nghiêm túc trước khi thực hành.
Kỹ thuật nuôi ba ba đầy đủ từ A-Z
Chọn giống ba ba
Các giống baba:
Chọn giống là kỹ thuật quan trọng, nếu chọn được loại giống tốt, hiệu quả kinh tế trong chăn nuôi sẽ cao. Hiện nay có 3 giống ba ba bà con có thể tham khảo:
- Ba ba trơn: đặc điểm của giống này là không có những nốt sần, bụng màu vàng, thỉnh thoảng lại có những chấm màu đen giống như đốm hoa. Loại giống này thích hợp sống ở vùng nước nhọt như sông, hồ, ao… ở khu vực miền Bắc.
- Ba ba gai: Giống này dễ nhận biết. Trên mai có nhiều nốt gai sần theo đặc trưng tên gọi, dùng tay sờ vào mai sẽ thấy nháp tay, càng về phía cuối mai những nốt sần gai càng nhiều và nổi rõ. Giống này cũng thích hợp với môi trường nước ngọt, các vùng sông suối, ao hồ miền Bắc.
- Ba ba miền Nam (Cù Đinh): Giống này ở phần cỏ có vòng gai sần, phân bố chủ yếu ở khu vực Tây Nguyên đổ vào miền Nam. Giống này khá hung dữ.
Trong cả 3 loại giống thì baba gai được nhân giống nuôi phổ biến hơn cả vì chúng nhanh lớn, sản lượng thịt tốt.
Yêu cầu khi chọn giống:
Để chọn được con giống khỏe mạnh, bà con cần lưu ý những điểm sau:
- Lựa chọn giống nuôi có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, chọn những con đồng trang lứa để chúng cùng nhau phát triển, điều này đặc biệt rất quan trọng khi người nuôi có ý định nuôi lai tạo giống.
- Con giống phải khỏe mạnh, da không bị trầy xước, không bị mắc bệnh.
- Loại ngay khỏi đàn những con có biểu hiện: dị tật hoặc mù mắt, các bộ phận mu, đuôi, 4 chân mỏ bị dị hình.
- Người nuôi nên chọn ba ba con khoảng 4 tháng tuổi với trọng lượng cơ thể ít nhất 100g/ con.
- Lựa chọn con đực: Phải có thân hình mỏng, đuôi dài ra khỏi mai, bà con có thể dùng tay để sờ vuốt trực tiếp lên phần cuối mai sẽ không thầy sần gợn sóng như con cái.
- Lựa chọn con cái: Phải chọn những con có thân hình tròn hoặc bầu dục , phần đuôi ngắn hơn con đực. Vuốt phần mai về cuối sẽ thấy sần sùi hơn con đực.
Ngoài ra, nếu khi thả ba ba giống xuống ao nuôi không thấy chúng chui xuống bùn thì đó là dấu hiệu của giống kém chất lượng
Ao nuôi, bể nuôi
Ba ba thuộc lớp bò sát thân thiện, thở bằng phổi, sống ở môi trường dưới nước và đẻ trứng trên cạn. Chúng sống được bả ở mực nước dưới đáy ao nuôi và thích chui rúc vào hàng hốc, bờ kè xung quanh. Bà con có thể xây bể xi măng để nuôi ba ba, tạo môi trường giống với một ao nuôi tự nhiên nhưng cần đảm bảo những yêu cầu sau:
- Vị trí: Yên tĩnh, không cớm rợp, có điều kiện cấp – tiêu thuận lợi. Ao nuôi tốt nhất nên có hình chữ nhất.
- Diện tích: 100 – 200m2, không nên xây dựng ao nuôi quá rộng trên 600m2 sẽ khó quản lý. Sâu khoảng 1,5 -2m, không nên để quá sâu.
- Chất lượng đất bùn trong ao nuôi: Là đất thịt, đất cát pha hoặc đất thịt pha sét để đảm bảo môi trường trong ao nuôi không bị quá chua. Độ pH trong nước khoảng từ 7 – 8
- Đáy: Nên có độ nghiêng nhất định về phía tiêu nước. Khoảng 20% diện tích đáy ao có lớp cát mịn dày 0,15 – 0,2m
- Bờ ao: Nên xây bằng gạch hoặc đá to chắc chắn, không bị sụt lún, nứt vỡ. Khoảng cách từ mặt nước lên trên phải xây cao thêm 0,4 – 0,5m, trên đỉnh bờ có xây gờ rộng 10 – 15cm ngăn không cho chúng bò lên bên trên. Có thể đắp nền đất lên trên bờ, trồng cỏ hoặc đắp sỏi để không cho ba ba đẻ trứng.
- Rìa bờ ao: Xây thêm 1 – 2 lậc thêm, đắp ụ nổi trong ao hoặc thả xuống giữa ao bè tre, bè gỗ cho chúng nghỉ ngơi phơi nắng.
- Chỗ đẻ trứng: bài đẻ rộng khoảng 1 – 1,5m2 cho khoảng 15 – 20 con đẻ trứng. Xung quanh bãi đẻ trứng nên xây cao 0,5 – 0,6m2. Bãi đẻ trứng cho ba ba được tạo ngay cạnh ao bằng hình thức đào nhiều hố có lớp cát mịn tơi xốp thích hợp để chúng làm ổ. Bãi đẻ phải đảm bảo yên tĩnh, có bóng mát của cây xanh hoặc mái che để không bị nhập úng khi mưa.
- Chất lượng nước: Nước trong ao nuôi ba ba phải sạch sẽ, đã được tiêu diệt mầm bệnh trước khi thả. Bể nuôi từ năm thứ 2 phải được tẩy ao chuẩn bị lớp nền cát.
- Nhiệt độ nước: Duy trì từ 25 – 30 độ C, nếu dưới 20 hoặc trên 32 độ sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe, khiến chúng ăn kém, sinh trưởng chậm.
Ngoài ra nếu nuôi ba ba sinh sản, bà con nên xây riêng một bể xi măng nuôi ba ba con, ương ba ba mới nở đến 1 tháng tuổi. Điều kiện bể nuôi:
- Xây bằng xi măng, thành bể xây nhẵn mịn bằng gạch, hình chữ nhật.
- Diện tích: 2 – 3m2, cao khoảng 80cm, đảm bảo mực nước sâu khoảng 10 – 30cm.
- Đáy bể nuôi cũng phải có độ nghiêng về phía ống cống tiêu nước.
- Xung quanh bể nuôi phải được che chắn cẩn thận để tránh gió lùa.
Bà con có thể thả vào ao nuôi cây bèo để ba ba chui rúc, tạo bóng mát cho chúng.
Thời vụ thả giống, mật độ nuôi
Thời vụ:
Trong mô hình nuôi ba ba sản xuất giống ở miền Bắc, mùa vụ thả từ tháng 3 – tháng 10.
Mật độ thả:
Đối với mô hình nuôi ba ba thương phẩm, mùa vụ thả thích hợp từ tháng 2 – tháng 3 hàng năm. Mật độ bãi đẻ trung bình 1m2 dùng cho 10 – 15 con ba ba cái.
Nếu chăn nuôi ở quy mô gia đình, bà con có thể thả với mật độ 0,5 – 1 con/m2 (tuy nhiên năng suất không cao). Con chăn nuôi theo hướng thâm canh, mật độ thích hợp khoảng 4 – 5con/m2
Đối với ba ba con ương lấy giống: giai đoạn từ khi mới nở đến 35 ngày tuổi mật độ thả từ 20 – 30 con/m2. Giai đoạn từ sau 35 ngày tuổi đến 90 ngày tuổi, mật độ ương 10 – 15 con/m2.
Thức ăn của ba ba
Các nguồn thức ăn chính:
Con ba ba ăn gì? là câu hỏi mà rất nhiều hộ khi bắt đầu chăn nuôi ba ba đều cần lời giải đáp để cung cấp tối đa nguồn dinh dưỡng cho chúng nhanh lớn. Nguồn thức ăn của ba ba khá phong phú, được chia ra thành 3 nhóm chính:
- Thức ăn có nguồn gốc từ động vật tươi sống:
Bao gồm các loại cá biển vụn, cá chốt, cá linh, cá tạp, cá mè, cá mương; các loài động vật nhuyễn thể như ốc sên, ốc vặn, ốc bươu vàng, ốc nhồi, hến, trai, don, dắt; Các loại tôm cua rẻ tiền; côn trùng như nhộng tằm, giun đất, giun quế; phế phẩm từ các lò mổ gia súc gia cầm…
- Thức ăn khô
Một số loại thức ăn khô rẻ tiền như cá nhạt, tôm nhạt đã qua xử lý, sấy khô làm thức ăn dự trữ cho baba vào mùa khan hiếm hoặc thời tiết thay đổi làm thiếu nguồn thức ăn tươi sống.
Bà con lưu ý không sử dụng thức ăn khô mặn để nuôi ba ba
- Nguồn thức ăn từ phụ phẩm
Nhiều hộ chăn nuôi ba ba sử dụng thức ăn sản xuất công nghiệp, các loại cám viên để vỗ béo ba ba lấy thịt. Tuy nhiên hiện nay nước ta vẫn chưa sản xuất được một loại thức ăn công nghiệp nào chuyên dùng để nuôi baba, do đó tuy chứa hàm lượng đạm rất cao, có thể lên tới 50 – 55% nhưng phần lớn là nhập khẩu nên chi phí rất đắt.
Bà con nuôi baba có thể sử dụng các loại bột ngũ cốc, chế phẩm sinh học… để tự sản xuất “thức ăn công nghiệp” để tối giản chi phí, nâng cao hiệu quả chăn nuôi.
Cách chế biến thức ăn:
Thức ăn tươi sống phải rửa sạch, đảm bảo không bị nhiễm bệnh, không ôi thiu ẩm mốc.
Đối với các loại thức ăn nhỏ, vừa miệng thì bà con cho ba ba ăn cả con.
Còn thức ăn có kích thước lớn thì phải được băm nghiền nhỏ bằng máy nghiền cua ốc và luộc chín tránh làm ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa của chúng, đặc biệt khi nuôi ba ba con.
Đối với nguồn thức ăn từ phụ phẩm nông nghiệp, bà con có thể phối trộn theo tỉ lệ nhất định, sau đó có thể đem nấu chín cho ba ba ăn hoặc dùng máy ép cám viên để ép cám có thành phần dinh dưỡng và hàm lượng đạm tương đương với cám công nghiệp.
Cụ thể, tỉ lệ phối trộn như sau:
| Nguyên liệu | Tỉ lệ (%) |
| Bột ngô | 20 |
| Cám gạo | 30 |
| Bột đậu tương | 20 |
| Bột cá nhạt | 20 |
| Tổng | 100% |
Khẩu phần thức ăn cho ba ba:
| % thức ăn/ tổng trọng lượng trong ao nuô | Ba ba nuôi sinh sản | Ương ba ba con | Ba ba nuôi thương phẩm | |
| Từ khi nở – 35 ngày tuổi | 35 – 90 ngày tuổi | |||
| Thức ăn tươi sống | 3 – 8 | 15 – 20 | 8 – 10 | 3 – 5 |
| Thức ăn khô nhạt | 1,5 – 2 | |||
Nuôi ba ba phải tập chúng chúng thói quen ăn tại một địa điểm, nên cho ăn trên bờ, không nên thả xuống ao sẽ làm ô nhiễm nguồn nước.
Với ba ba nuôi lấy giống, bà con cho ăn 2 bữa sáng và chiều, trong đó bữa chính là bữa chiều tối, thời tiết mát mẻ
Với ba ương, tháng đầu tiên chia thức ăn làm 4 bữa, tháng thứ 2 chia làm 3 bữa, sang tháng thứ 3 chia làm 2 bữa như bình thường. Cần tập cho chúng ăn đúng nơi quy định.
Với ba ba nuôi thương phẩm, khi thời tiết mát mẻ, bà con có thể tăng khẩu phần thức ăn lên khoảng 5% tổng trọng lượng trong ao nuôi. Thời tiết nắng nóng thì giảm xuống còn 2 – 3% tổng trọng lượng trong ao nuôi. Thời điểm từ tháng 4 – 11 tập trung vỗ béo để xuất bán nên bà con phải cung cấp đủ lượng thức ăn cho ba ba. Trên thực tế 1kg ba ba thịt cần từ 17 – 18kg thức ăn.
Thông thường vào mùa đông khi nhiệt độ nước ao xuống thấp, ba ba thường không ăn gì cả. Điều này sẽ làm ảnh hưởng đến chất lượng xuất bán, vì vậy khi nuôi, bà con phải chú ý đến thời vụ, thời tiết và nhiệt độ trong ao nuôi.
Ngoài ra, trong các giai đoạn ương nuôi, bà con cho ba ba ăn nhiều giun quế, giun đất sẽ kích thích chúng tăng trưởng nhanh, khỏe mạnh, kháng bệnh tốt.
Chính vì vậy, bà con có thể tận dụng phân chuồng gia súc gia cầm, các loại thức ăn thừa, rác thải nhà bếp… để gây nuôi trùn quế làm thức ăn cho ba ba. Phương pháp này nhằm tận dụng nguyên liệu sẵn có để giảm chi phí chăn nuôi. Ngoài ra còn giúp baba lớn nhanh, ít bệnh
Chăm sóc và nuôi dưỡng
Nuôi ba ba sinh sản nên duy trì tỷ lệ đực cái trong ao nuôi là 1: 3. Không nên thả quá nhiều con đực vì chúng hung hăng tranh giành con cái sẽ gây ra xô xát, làm hỏng quá trình giao phối.
Chú ý thay nước ao nuôi vào mùa hè để nước ao luôn sạch sẽ. Người nuôi không nên thay một loạt nước sẽ khiến chúng khó thích nghi, hãy thay dần dần, mỗi ngày cho vào bể từ 20 – 50% lượng nước trong ao, đến 12 – 15 ngày thì thay hết nước, làm vệ sinh đáy bể nuôi. Xả nước vào từ từ. Đến mùa đông thì mỗi tháng chỉ thay nước 1 lần.
Nếu có thức ăn thừa thì nên dọn dẹp tránh để sinh mầm bệnh.
Bà con nên làm giàn che nắng, che mưa cho ba ba.
Ba ba ương nếu muốn thu hoạch xuất bán thì nên tháo cạn nước để bắt hoặc dùng lưới để vét, nên thu hoạch vào buổi sáng sớm mát trời. Khi bắt phải nhẹ nhàng tránh làm chúng bị thương.
Ba ba dễ bị câu trộm, vì vậy khi nuôi, bà con cần kiểm tra thường xuyên hoặc dùng chó để canh giữ ao nuôi.
ba ba luôn luôn tìm cách trốn thoát ra ngoài, vì vậy bờ kè ao cần được xây dựng chắc chắn, kiểm soát mực nước, đặc biệt là sau khi mưa.
Chú ý đến nhiệt độ nước để điều chỉnh lượng thức ăn cho chúng, cụ thể:
- Trên 30 độ C lượng thức ăn = 1/10 trọng lượng thân.
- 25 – 29 độ C lượng thức ăn = 7 – 8% trọng lượng thân
- 20 – 25 độ C lượng thức ăn = 4 – 5% trọng lượng thân.
- Dưới 20 độ C ba ba rất ít ăn.
- Từ 10 độ C trở xuống ba ba sẽ ngừng ăn.
Phòng và trị một số bệnh thường gặp ở baba
Ba ba ngoài tự nhiên hoặc nuôi trong ao nuôi có mật độ thưa ít bị bệnh. Tuy nhiên khi nuôi thương phẩm với mật độ cao, nuôi trong bể xi măng, công tác quản lý không tốt, chúng rất dễ mắc bệnh, bệnh lây lan nhanh gây chết hàng loạt, thiệt hại vô cùng lớn.
Phòng bệnh cho ba ba
Thay nước ao theo mùa để đảm bảo nguồn nước luôn sạch sẽ không gây mầm bệnh.
Nhiều người khi bắt đầu nuôi ba ba con đến 3 tháng tuổi chết mà không rõ nguyên nhân. Thực chất là khi nở chúng bị hở rốn, nhiễm bệnh hoặc mật độ nuôi quá dày. bà con phải kiểm soát chặt chẽ khâu này.
Nếu trong ao nuôi có những con bị bệnh cần phải bắt lên, nuôi riêng biệt, sử dụng thuốc điều trị.
Một số nơi nuôi còn dùng cây nghể dại vò ra và thả xuống khu vực ba ba thường xuyên đi lại nhằm phòng bệnh ỉa chảy và ghẻ lở.
Trước mỗi mùa vụ, ao nuôi phải được dọn dẹp sạch sẽ, bà con có thể rắc thêm một lớp vôi sống từ 10 – 15kg/100m2 để khử trùng. Ngoài ra cũng có thể thay lớp cát củ ở đáy ao.
Một số bệnh thường gặp và các chữa trị
- Bệnh sưng cổ:
Cổ ba ba bị sưng, không thể rụt vào bên trong mai.
Bà con sử dụng thuốc Clorocid/ Sulfamid trộn với thức ăn. Ngày đầu tiên 0,2g thuốc/ 1 kg thức ăn, hai ngày sau 0,1 thuốc/ 1 kg thức ăn cho chúng ăn liên tục 3 ngày.
- Bệnh ký sinh đơn bào
Bệnh này có thể nhìn bằng mắt thường nếu kí sinh phát triển nhiều, còn nếu ngược lại thì chúng giống với bệnh nấm thủy mi rất dễ gây nhầm lẫn. Nuôi ba ba con dễ bị mắc bệnh này khiến cho chúng bị chết hàng loạt, thiệt hại rất lớn.
Bà con sử dụng viên sủi TCCA liều lượng 1g/m3 nước để thả xuống ao nuôi.
- Bệnh nấm thủy mi
Cổ và chân có những vùng bị xám trắng, ở khu vực đó có sợi nấm mềm. Khi phát triển mạnh, sợi nấm sẽ lên thành bụi trắng dễ quan sát. Bệnh này khiến chúng bị lở loét, lâu dần sẽ chết, tỷ lệ chết đến 40%.
Nấm thủy mi phát triển ở nhiệt độ nước 18 – 25 độ C, vào thời điểm mùa đông, mùa mưa xuân (miền Bắc)
- Bệnh viêm loét do vi khuẩn gây ra:
Nguyên nhân do mật độ nuôi dày, nước ao bẩn.
Chúng có thể bị viêm loét ở cổ, chân, đầu, miệng. Một số con bị nặng thì vết lở loét còn bị đóng kén, xuất huyết. Ngoài ra có biểu hiện kén ăn, cụt móng chân, mắt đỏ, cơ thể mềm nhũn, khi bị lật ngửa cũng không có đủ sức lật lại… Lâu ngày không được chữa trị thì ba ba sẽ chết.
Bà con sử dụng thuốc kháng sinh Rifampicin trộn với mỡ lợn để bôi lên vị trí bị lở loét, giữ con bị bệnh đó trên cạn khoảng 30 – 60 phút để thuốc khô lại sau đó thả xuống nước. Bôi thuốc khoảng 7 ngày: ngày đầu dùng 100mg/ 1kg, từ ngày 2 – 7 dùng 50mg/ 1kg.
7. Thu hoạch và vận chuyển
Mùa vụ thu hoạch ba ba là tháng 11, 12 vì giai đoạn này thời tiết lạnh chúng đã bắt đầu kén ăn, bỏ ăn.
Trong quá trình thu hoạch nên giữ lại những con nhỏ và những con cỡ lớn khỏe mạnh nhất để chúng đẻ trứng cho mùa tiếp theo.
Khi thu hoạch, bà con có thể bắt bằng tay hoặc dùng vó. Nên tát cạn nước ao, chặn ở lối thoát nước.
Kỹ thuật nuôi ba ba được xem là yếu tố cần góp phần mang lại hiệu quả cao, giảm thiểu rủi ro. “Vạn sự khởi đầu nan”! Chúc bà con thành công với nghề nuôi trồng mới này.
