Trong tự nhiên, Bobo là nguồn thức ăn quan trọng cho sự sinh trưởng và phát triển của cá, cung cấp các axit amin và enzym thiết yếu, thích hợp cho cá ở mọi lứa tuổi. Bobo là nguồn thức ăn có giá thành rẻ, chăn nuôi thuận lợi, thời gian nuôi ngắn nên mô hình nuôi Bobo được phát triển mạnh trong nuôi trồng thủy sản. Tìm hiểu thêm về cách nuôi Bobo tại trang trại của Vy trong bài viết dưới đây. Vui lòng tham khảo trước.
Bobo là gì?
Bobo hay còn gọi là bọ đỏ, moina, trứng – là một loài giáp xác nhỏ. Trùn đỏ chứa nhiều loại men tiêu hóa thức ăn như: protease, peptidase giúp tiêu hóa chất đạm, amylase giúp tiêu hóa tinh bột và các axit amin cần thiết cho sự sinh trưởng và phát triển của thủy sinh vật như tôm, cá. Tổng hợp cho mình.
Khi cho cá ăn bobo, hàm lượng men tiêu hóa trong trứng cao giúp cá tiêu hóa thức ăn. Vì vậy, bobo được dùng làm thức ăn cho các loại cá, kể cả cá nước ngọt, cá nước lợ và cá cảnh. Nó thậm chí còn được sử dụng trong giai đoạn cá bột, vì loài giáp xác này rất nhỏ đối với cá con. Sau 3 ngày tuổi, túi noãn hoàng của cá bột đã teo lại và bắt đầu sử dụng thức ăn lạ để tiêu hóa. Bobo là thức ăn quan trọng nhất, quyết định sự sống chết của cá con.
Trong tự nhiên, Bobo thích sống ở những nơi có nước lặng, dòng nước chảy ít, ít sóng và chuyển động, nước bị ô nhiễm và giàu chất hữu cơ, vì đây là nguồn thức ăn cho Bobo phát triển. Thức ăn ưa thích của trứng là vi khuẩn nhỏ, mảnh vụn hữu cơ lơ lửng trong nước, tảo…
Tuổi thọ của bobo con ngắn, trung bình chỉ từ 4-7 ngày. Môi trường nuôi trứng cần đảm bảo các điều kiện sau: Giá trị pH 7-8, DO (hàm lượng oxy trong nước) 3-3,5mg/l, nhiệt độ 26-30 độ C, độ cứng 150-200mg/l, nồng độ NH3: 0,2 mg/l. Bà con có thể nuôi Bobos theo nhiều cách khác nhau như: trong bể xi măng, trong bạt lót, trong thùng nhựa nhưng để đạt hiệu quả tốt nhất nên nuôi trong ao đất.
Cách nuôi bobo trong ao đất
Chọn ao đất có diện tích trung bình khoảng 100-2000 mét vuông để nuôi trồng thủy sản. Ao nuôi cần được tiêu độc khử trùng kỹ lưỡng, vét sạch bùn đáy, chỉ để lại một lớp bùn dày khoảng 3-5 cm. Người ta dùng đất thịt phơi nắng 3 ngày liên tục rồi trộn với vôi bột đã khử trùng, lượng đất 200-500 gam/tấn. Lấp đáy bể bằng đất đã trộn khô tạo thành lớp đất dày 5 cm, sau đó mở vung cho nước vào bể khoảng 15 cm.
Sau khi tưới nước vào, bà con cho ao nghỉ 3 ngày, sang ngày thứ 4 bón thúc để tạo dinh dưỡng cho môi trường nuôi như: NPK, DAP, urê… nhưng tốt hơn hết nên sử dụng các loại phân hữu cơ như phân gà , phân bò, phân heo… các loài Giáp xác như Bobo có thể sử dụng trực tiếp phân hữu cơ để ăn ở dạng hạt lơ lửng trong nước. Tuy nhiên với phân thì tốt nhất nên thối trước rồi mới làm thức ăn cho Bobo. Nên sử dụng 0,4-0,5 kg/m3 phân bón, loại phân này không những có thể trực tiếp nuôi trứng mà còn là nguồn dinh dưỡng cho tảo sinh trưởng, phát triển và trở thành thức ăn cho trứng.
Cho nước vào ao từ từ, đến ngày thứ 12 sau khi mực nước ao dâng 50cm thì bón thúc lần 2, lần này bằng phân gà 1-2kg/m3. Từ thời điểm này trở đi, nên duy trì bón phân đều đặn hàng tuần ở mức 4-5kg/m3.
Để chiếm thế thượng phong về thời vụ và thu hoạch, nên đầu tư thêm giống trứng. Nên tiến hành cấy bổ sung vào ngày thứ 15 sau khi lấy nước vào ao, mật độ 1000-1500 con/m3. Trong quá trình nuôi, nước ao nuôi được thay hàng ngày, nhiều nhất 1/4 lượng nước ao nuôi. Ngoài thức ăn tự nhiên, có thể bổ sung thêm men làm bánh, cám gạo… làm thức ăn bổ sung cho bobo. Để Bobo tiêu hóa tốt và tránh lãng phí thức ăn, bà con có thể sử dụng máy băm cỏ đa năng để xay các loại ngũ cốc thô như ngô, gạo thành cám mịn đổ xuống ao nuôi.
Kỹ thuật nuôi trứng nước trong bồn
Nuôi bobo theo đàn liên tục và yêu cầu tạo đàn mới hàng ngày, đàn mới được nuôi trong bể riêng theo quy trình sau: khi quần thể thức ăn như men, vi khuẩn, tảo nở hết. Sau khoảng 5-10 phút cho ăn vài ngày sau khi nở, người nuôi bắt đầu thu hoạch bobo con và cho lứa bobo khác ăn. Quy trình nuôi trứng này rất phù hợp để thu hoạch một lượng bobo nhất định mỗi ngày đảm bảo cung cấp đủ cho người nuôi cá.
Khi nuôi bobo trong chậu rất thích hợp cho thu hoạch thành phẩm có kích thước đồng đều, giảm khả năng chết do tranh, đánh nhau hoặc do địch hại như: bèo tây, bọ gạo, ấu trùng ong bắp cày, cà tím, ấu trùng chuồn chuồn…
Bể bán liên tục có thể duy trì môi trường nuôi trong khoảng 2 tháng với các công việc lặp đi lặp lại đều đặn hàng ngày như: thu hoạch bobo thương phẩm, thay nước, cho trứng ăn thường xuyên và duy trì tốc độ tăng trưởng. Sau đó khả năng ấp trứng lại nhanh như cũ mặc dù vẫn được cho ăn thường xuyên. Nếu tốc độ tăng trưởng quá thấp, người nuôi nên tiếp tục thu hoạch toàn bộ bobo và bắt đầu một đàn mới.
Bobo có thể được nuôi chung với tảo (cũng là nguồn thức ăn của linh dương) hoặc nuôi riêng chúng. Nuôi kết hợp sẽ đơn giản hơn nhưng kém hiệu quả hơn so với nuôi đơn lẻ. Vì vậy, tùy theo điều kiện và khả năng của gia đình mà người ta sẽ lựa chọn cách nuôi dạy con phù hợp nhất. Nếu nuôi riêng, bể nuôi vi tảo cần đặt gần bể nuôi trứng, cho nước chảy vào, vi tảo sẽ cuốn vào bể làm thức ăn cho chúng. Chăn nuôi riêng cũng tốn thêm diện tích chăn nuôi nhưng giảm khả năng lây nhiễm bệnh cho vật nuôi. Cho dù bạn chọn phương pháp nhân giống nào, bạn cũng nên duy trì một bộ sưu tập bể popo để giữ cho thú cưng của bạn không bị chết và gây ra nhiều thiệt hại.
Chuẩn bị bồn nuôi bobo
Nuôi bobo thương phẩm cần sử dụng hồ nước, hồ bê tông, hồ nhựa hoặc hồ đất. Ngoài ra, bất cứ vật gì có thể dùng để ấp trứng như: chậu cũ, ngăn tủ lạnh, bồn rửa… Tuyệt đối không được dùng chậu kim loại để ấp trứng.
Không để mực nước sâu quá 90 cm, độ cao lý tưởng là 40 -50 cm. Mực nước tương đối nông, oxy dễ hòa tan vào nước tạo môi trường hiếu khí cho vật nuôi phát triển tốt.
Nên đặt bể cá ở nơi có ánh sáng và bóng tối khuếch tán, tốt nhất là có cây xanh hoặc bạt che trên đó, để cường độ ánh sáng có thể giảm 50-80%. Ngoài ra, bể nuôi cần được che mưa che nắng để tạo độ pH ổn định, đồng thời kết hợp với lưới che để côn trùng tránh xa.
Không cần giữ bể quá sạch, vì bobo phát triển tốt trong điều kiện ô nhiễm. Tuy nhiên, trước khi nuôi Bobo, bể nuôi cần được khử trùng và phơi khô để đảm bảo loại bỏ vi khuẩn.
Môi trường nuôi bobo
Đây là sinh vật rất nhạy cảm với các tác nhân gây kích ứng như hóa chất, kim loại (có trong nước ngầm), chất tẩy rửa, tẩy rửa, chất độc… bị nhiễm bởi các chất độc này.
Nếu dùng nước máy hoặc nước giếng để nuôi trứng thì nước cần được tiếp xúc với không khí ít nhất 2-3 ngày để kết tủa cặn kim loại, loại bỏ clo và trung hòa pH nếu cần.
Nước tự nhiên là cách ưa thích nhất để nuôi Bobo của bạn.
Nhiệt độ lý tưởng để nuôi trứng là 24-31 độ. Trên 32 độ, chúng chỉ chịu đựng được trong thời gian ngắn trước khi chết. Nhiệt độ thấp làm chậm quá trình sinh trưởng và phát triển của vật nuôi.
Sục khí cung cấp oxy để đảm bảo có đủ không khí cho Bobo thở. Đối với ao nuôi có thể tích lớn hơn 1,5 mét khối nên dành 1-2 ống sục khí. Chú ý điều chỉnh sao cho bong bóng yếu đi, nếu mạnh quá dễ khiến thú cưng ngạt thở và nổi lên mặt nước, tăng nguy cơ tử vong.
Một số cách để tăng sinh sản bao gồm: duy trì dòng chảy thấp trong bể, trộn đều thức ăn và tăng số lượng sinh vật phù du.
Thức ăn nuôi bobo
Dưới đây, Vy’s Farm xin cung cấp khẩu phần ăn mẫu khi nuôi bobo để bà con tham khảo. Bà con có thể điều chỉnh sao cho phù hợp nhất với điều kiện chăn nuôi cụ thể. Lượng thức ăn được tính toán với thể tích nuôi là 1 mét khối. Cần tăng lượng thức ăn lên từ 50 -100% sau 5 ngày nuôi.
- Men làm bột bánh mì: 22,5 – 37,5g.
- Men và phân bón: 22,5-37,5g kết hợp 37,5g NH4NO3.
- Men, cám và cỏ linh lăng: 22,5g men kết hợp 112g cám gạo và 112g cỏ.
- Men, cám và phân bò hoặc bùn: 22,5g men kết hợp 112g cám gạo và 375g phân bò hoặc bùn.
- Phân bò: 1,5kg phân bò hoặc bùn.
- Phân gà hoặc phân lợn khô: 450g
- Men và bột tảo spirulina: 16g men kết hợp với 8g bột tảo. Nên cho bobo ăn hỗn hợp này vào 2 ngày trước khi thu hoạch bằng cách trộn hỗn hợp trên với nước ấm và để nghỉ trong 30 phút để đảm bảo bột không bị vón cục, hòa tan hết rồi mới đổ qua lưới lọc vào bồn nuôi trứng nước.
Lưu ý khi cho bobo ăn:
- Phân hữu cơ tốt hơn phân hóa học do ngoài chất dinh dưỡng, phân hữu cơ cung cấp thêm cả vi khuẩn, mùn bã hữu cơ, nấm và sinh vật phù du làm thức ăn cho bobo. Phân hóa học chỉ nên dùng cho hồ đất, nếu nuôi trứng nước trong bồn hoặc hồ nhân tạo thì không nên sử dụng.
- Phân tươi chứa nhiều chất hữu cơ và vi khuẩn hơn phân ủ hoai mục nên sử dụng làm thức ăn nuôi bobo tốt hơn. Tuy nhiên cần đảm bảo chuồng nuôi gia súc không có muỗi để phân không lẫn lăng quăng, gây ảnh hưởng tới bobo. Tốt nhất là phơi khô phân trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn.
- Phân gia súc được ưu tiên để nuôi trứng nước hơn cả, tuy nhiên các loại thức ăn khác như liệt kê bên trên vẫn có thể sử dụng để cho ăn.
- Trước khi cho ăn cần lọc qua thức ăn bằng lưới lọc để đảm bảo loại bỏ cặn giúp trứng nước dễ ăn hơn.
- Nên cho ăn nhiều lần, mỗi lần một ít để tránh làm nước bẩn. Trong khi nuôi bobo mà xuất hiện nấm men thì cần phải vớt ra. Nếu nấm men phát triển quá mạnh, cần phải xả bồn nước và nuôi lại từ đầu.
- Nếu rêu phát triển mạnh do pH cao quá 9.5 sẽ làm tăng nồng độ ammoniac trong nước, gây ức chế quá trình sinh trưởng và phát triển của bobo. Cần điểu chỉnh vê mức pH tối ưu từ 7 -8.
Ươm nuôi bobo
Sử dụng con giống bobo thuần để ươm. Bà con không nên sử dụng các con bobo giống yếu hoặc đã bị thoái hóa hoặc trong đàn có lẫn loài ăn thịt bobo. Tỉ lệ gây giống nên để ở mức 100 con/25 lít trở lên. Nếu ươm ít hơn mức này, đàn bobo sẽ phát triển chậm. Nên bắt đầu ươm giống sau khi bón phân vào nước tối thiểu 24 tiếng. Nếu sử dụng men bia để bón thì cần sục khí vào nước, sau vài giờ là có thể thả bobo giống.
Theo dõi và chăm sóc bobo
Trong cách nuôi bobo, theo dõi tình trạng sức khỏe hàng ngày của vật nuôi rất quan trọng để phát hiện và xử lý kịp thời, tránh làm ảnh hưởng tới quá trình nuôi.
Kiểm tra tình trạng sức khỏe của bobo bằng cách khuấy bồn nuôi rồi múc 1 muỗng nước lớn rồi đem quan sát bằng kính lúp. Nếu thấy bobo màu xanh hoặc đỏ nâu, có bụng căng tròn và chuyển động linh hoạt cho thấy bobo khỏe mạnh. Nếu bobo màu nhợt nhạt, bụng rỗng hoặc bobo đẻ trứng là dấu hiệu của môi trường sống chưa phù hợp hoặc thiếu thức ăn.
Xác định mật độ của bobo bằng cách nhỏ cồn 70 độ vào 1 muỗng nước trong bồn (khoảng 3-5ml) để làm chết bobo rồi đem đi đếm qua soi kính lúp. Nếu mật độ đạt từ 45-47 con trong 1 muỗng là có thể thu hoạch.
Nếu nước bồn đựng vào ly thủy tinh có màu hơi xanh hoặc nâu nhạt là đủ thức ăn, màu trong là thiếu thức ăn. Nếu sử dụng phương pháp đo độ đục của nước, mà độ trong suốt lớn hơn 30 -40cm thì cần bổ sung thêm lượng thức ăn bằng 50-100% lượng thức ăn ban đầu.
Nếu phát hiện những loài ăn thịt bobo cần xả bỏ bồn nuôi, tiến hành cọ rửa, khử trùng để tiêu diệt trước khi nuôi vụ mới.
Thu hoạch bobo
Thu hoạch trứng nước bằng cách dùng vợt lưới nhuyễn vớt những đám mây nổi lên trên mặt nước, hoặc xả nước trong bồn qua lưới lọc. Trước khi thu hoạch cần tắt máy sục khí, để thức ăn lắng xuống rồi mới thu hoạch. Với bồn nuôi bán liên tục, không nên thu hoạch quá 20 -25% bobo mỗi ngày và thả bobo vào bồn nước sạch để giữ chúng sống sót. Nếu thu hoạch bằng cách xả bỏ nước bồn thì cần thay nước trước khi thu hoạch.
Lưu ý trong cách nuôi bobo:
- Các loài bobo khác nhau sẽ khác nhau về kích thước, khả năng sinh sản cũng như điều kiện sống. Bà con cần tìm hiểu kĩ về giống sử dụng để nuôi và có những điều chỉnh phù hợp.
- Tăng diện tích bề mặt khi nuôi sẽ làm tăng sản lượng bobo.
- Bobo thương phẩm có thể được dự trữ nhiều ngày trong bồn nước sạch hoặc trong tủ lạnh. Khi nhiệt độ ấm lên bobo sẽ hồi lại. Tuy nhiên chất lượng của bobo sẽ bị giảm xuống vì chúng nhịn đói 1 thời gian dài. Do vậy, cần cho bobo ăn tảo hoặc men bia trước khi thu hoạch bobo nuôi cá.
- Có thể trữ lạnh bobo trong nước hoặc để khô trong tủ lạnh đều được. Nên nếu cho cá ăn cần sục khí để giữ bobo lơ lửng.
Trên đây, Vy’s Farm đã chia sẻ tới bà con cách nuôi bobo làm thức ăn cho cá. Chúc bà con nắm vững kiến thức và tiến hành nuôi thành công.
